تقلید از غرب منجر به گسستن از گذشته می شود

به گزارش سهندبلاگ، به گزارش خبرنگاران، نشست غرب زدگی و توسعه؛ درنگی بر اندیشه های دکتر رضا داوری اردکانی با سخنرانی دکتر محمدتقی طباطبایی امروز 26 آبان ماه در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد.

تقلید از غرب منجر به گسستن از گذشته می شود

طباطبایی با بیان اینکه در آثار داوری اردکانی، اندیشیدن به امکان های آینده وجود دارد گفت: داوری اردکانی به باز شدن راه آینده و اینکه این راه فقط با تفکر و فلسفه باز می شود معتقد است. داوری می گوید ما از آغاز انقلاب اسلامی امید داشتیم که عهد جدیدی به روی ما باز شود و گذر از غربزدگی به راحتی اتفاق بیافتد. ما برای اینکه به توسعه برسیم باید از غربزدگی عبور کنیم و در جهانی که غربزده است فعال باشیم. ما باید سازوکار و روندی که براساس آن جهان توسعه و غرب پدید آمده را بیاموزیم و در آن مشارکت کنیم. اندیشه داوری اردکانی درباره مفهوم غربزدگی و توسعه اینگونه است در حالی که فردید معتقد بود گذر از غربزدگی به راحتی اتفاق می افتد. غربزدگی که برای داوری اردکانی مطرح است همان توسعه نیافتگی و غربزدگی منفعل است. به اعتقاد او ما باید راه سخت تجدد را بپیماییم و خود نیز در جمله ای تاکید می کند که من درب توسعه نیافتگی به جان آزموده ام و این تفاوت من با فردید است.

عضو هیئت علمی گروه فلسفه پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در ادامه مفهوم غربزدگی را براساس بینش داوری اردکانی از کانت شرح داد و گفت: داوری در آثارش این سوال را مطرح می کند که آیا ما می توانیم تکنولوژی را از غرب بگیریم اما اموری مانند دین و اخلاق را حفظ کنیم. او در آثارش براین موضوع تاکید می کند که آیا می توان از غرب بهره برد بدون اینکه درگیر مسائل آن شد البته باید در نظر داشت که او همواره به مفهوم توسعه نیافتگی حمله کرده است.

وی گفت: داوری اردکانی با تمرکز بر کانت نشان می دهد که غرب یک کل است و نمی توان از کل یک جزء را جدا کرد. البته در اینجا سوء تفاهمات زیادی برای بسیاری به وجود آمد. چرا که از مفهوم کل داوری اردکانی برداشت دیگری شد. لازم است متذکر شوم که داوری اردکانی به عنوان یک معلم و پژوهشگر فلسفه زمانی که یک نظریه را ارائه می کند. پیش فرض هایی را در نظر می گیرد. به طور مثال در نظر می گیرد که شما به عنوان مخاطب با اندیشه های کانت و ... آشنایی دارید و از همین منظر در ادامه نظریات خودش را بیان می کند.

طباطبایی تاکید کرد: بنابراین داوری اردکانی درباره اینکه فیلسوفان چه گفته اند مطلبی را بیان نمی کند بلکه به امکان های ما در جهانی که هر امکانی برایمان فراهم نیست می اندیشد. چون ما در این جهان امکان و آزادی های محدودی داریم و باید به راه هایی که در پیش رو داریم بیاندیشیم.

به گفته عضو هیئت علمی گروه فلسفه پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سه مفهوم کل در اندیشه کانت، کل در اندیشه ارسطو و کل تجربی در اندیشه داوری اردکانی مطرح است. زمانی که او از غرب به عنوان یک کل سخن می گوید نگاهش به مفهوم کل در اندیشه کانت است. داوری می گوید: غرب یک کل است و مهمترین ویژگی آن این است که پیشین و مقدم است و مجموعه ای از اجزا نیست و اجزا پیش از آن به دست می آید نه پس از آن. از نگاه او غرب یک کل است بدین معنی که ما واقعیتی به نام غرب داریم که سوبژکتیویته است و همان چیزی است که در کانت پدید می آورد و فعالیت علم که قرون وسطی پدید آمد با آن قابل فهم و دسته بندی می شود.

وی شرح داد: کل در اینجا به معنی این است که مقدم است بر اجزا نه موخر پس هر جزئی را از این کل بخواهید به دست بیاورید جزئیات هم در درونش است. یعنی اگر بخواهیم اتومبیل را از غرب وارد کنیم همه غرب را با آن وارد کرده ایم.

وی گفت: سه گانه ای در ذهن داوری اردکانی وجود دارد که از زمان نگارش کتاب فلسفه چیست همواره روی آن تاکید داشته است. او می گوید سیاست ظاهری دارد مبتنی بر اساسی به نام فرهنگ و فرهنگ نیز براساس عقلانیت بنا شده است. ما اگر بخواهیم بفهمیم که غرب چیست باید عقلانیت آن را که عقلانیت خودبنیاد هست بفهمیم. حال اگر غرب کلی مقدم بر اجزاء باشد در هر جزءاش ظهور دارد و هر جزء نسبتش با کل از منظر هویتی مطرح می شود.

عضو هیئت علمی گروه فلسفه پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در ادامه با اشاره به اینکه داوری اردکانی سه راه را برای رسیدن به توسعه پیشنهاد می کند گفت: او نخست بیان می کند که در راه نخست برای رسیدن به توسعه یافتگی این است که به قول سیدحسن تقی زاده سرتاپا فرنگی شویم این همان اتفاقی است که در کره به وقوع پیوست و در واقع از این راه با عنوان تقلید از غرب یاد می شود. اما راه دوم ضدیت با غرب در عین استفاده از تکنولوژی و یا ضدیت با آن بدون از استفاده از تکنولوژی است. در این راه ما باید برخورد گزینشی با توسعه داشته باشیم. داوری اردکانی دراین باره مطالب بسیاری نوشته است و سوالات بسیاری را هم مطرح کرده است. به طور مثال می گوید که آیا این امکان وجود دارد که لوازم تکنولوژی را وارد کنیم و بیرون از جهان غربی آن را گزینش کنیم. ما براساس کدام امکان این انتخاب و گزینش را به دست می آوریم. در این جا داوری اردکانی به این موضوع می پردازد که زمانی که یک تکنولوژی وارد می شود نیازش را هم ایجاد می کند. نتیجه ضدیت با غرب هم همان ادامه توسعه نیافتگی می شود. اما راه سوم چیست؟

طباطبایی اضافه نمود: داوری اردکانی با اشاره به دو عارضه ای که در اثر تقلید صرف از غرب به وجود می آید می گوید: تقلید از غرب منجر به گسستن از گذشته می شود از سوی دیگر جامعه ای که از غرب تقلید کرده تبدیل به زائده جهان توسعه یافته می شود بدین معنی که دیگر اصالتی ندارد و تنها به دنبال غرب رفته است. دراینجا زائده به معنای اضافه نموده شدن است با این رویکرد توسعه یافته شدن ما محکوم به همان سرنوشتی می شود که غرب دارد یعنی اینکه آینده ای وجود ندارد.

طباطبایی با بیان اینکه داوری اردکانی در اینجا امید و آرزویی را مطرح می کند اضافه نمود: او می گوید راه توسعه و تجدد سخت است و ما باید طوری عمل کنیم که گسست تاریخی پیدا نکنیم و راه توسعه را طی کنید. البته داوری اردکانی درباره چگونه ممکن شدن این مساله چیزی نمی گوید فقط راه را تفسیر می کند.

وی اضافه نمود: داوری اردکانی برای اینکه علم و آزادی را در غرب بفهمد به سراغ کانت می رود او می گوید که آزادی با تقلید نسبتی ندارد و اگر غرب غرب شد چون آزاد بود و البته این آزادی با آزادی سیاسی بسیار متفاوت است این آزادی در عقلانیت است و در مفاهیمی که کانت مطرح می کند می گنجد.

وی گفت، داوری می گوید: غربی ها علم را برای چیزی نمی خواستند بلکه علم برایشان هدف بود و نه وسیله اما ما علم را به عنوان وسیله می خواهیم این آزادی با آن آزادی که پس از پدید آمدن نیاز پدید می آید متفاوت است این آزادی کانتی است و پس از وضع قاعده به وجود می آید در واقع آزادی اراده است نه آزادی میل.

طباطبایی در خاتمه یادآور شد: اگر در راه توسعه یافتگی تقلید را از بین ببریم و علم آزاد باشد و ضرورت های علمی و پژوهشی آن را پیش ببرد راه برای توسعه یافتگی باز می شود. داوری اردکانی تاکید می کند که جهان توسعه یافته غربی که یک کل است امروز به خاتمه خود رسیده و آینده ای ندارد و اگر ما صرفا بخواهیم تقلید کنیم راه به جایی نمی برد. در نظر داشته باشید که او در تمامی آثارش همواره تاکید می کند که با غرب و توسعه یافتگی مسئله ای ندارد و حتی مطرح می کند اگر کسی را برای زندگی در افغانستان و یا کانادا آزاد بگذارید طبیعتاً کانادا را انتخاب می کند.

pariha.com: پریها: مجله اخبار، سرگرمی، ورزش، فال، پزشکی، سینما، هنر، گردشگری

منبع: خبرگزاری مهر
انتشار: 24 مهر 1400 بروزرسانی: 24 مهر 1400 گردآورنده: sahandblog.ir شناسه مطلب: 4041

به "تقلید از غرب منجر به گسستن از گذشته می شود" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "تقلید از غرب منجر به گسستن از گذشته می شود"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید